Subasman Nedir?

Bilindiği üzere yapı inşasında belirli bir bölüm binanın giriş bölümünün altında bulunsa da tamamen toprağa gömülmüş olarak inşa edilmez. Bu bölüm dilimizde de subasman şeklinde adlandırılmak ile birlikte kavramın kökeni Fransızcadan dilimize geçmiştir. Fransızca orijinal halinde “soubassement” kelimesi ile bilinirken, dilimizde bilinen anlamı ile subasman nedir sorusuna cevap verilebilir.

Subasman, Fransızcada da kullanılan soubassement kelimesi ile birlikte yapıyı çevrenin doğal etkilerinden koruyan seviye anlamına gelmektedir. Çünkü çok eski yıllardan bu yana kullanıldığı gibi modern inşaat sektöründe de bu amaç ile kullanılır. 

Binaların zemin ile olan mesafesini ve yaşanılabilir alanını belirli bir seviyede tutmaya çalışan bu kısım, toprağa gömülü olmamak ile birlikte özellikle örnek olarak bir binaya etraftan etki edebilecek yağmur sularına karşı koruma oluşturur. 

Subasman herhangi bir yapıda zemin kotunun veya giriş katın altında kalan bölümdür. Fakat bu bölüm toprağa gömülü olmak yerine toprağın üstünde kalırken, etrafında biriken yağmur suyu veya fırtına gibi faktörlerin taşıdığı toprağın binaya ulaşmasını engeller. Özellikle aşırı yağışlı ve nemli bölgelerde yapının bu faktörlerden korunmasını sağlasa da gerek dünyada gerek ülkemizde her şehirde yapılarda subasman bölümünün ayrılması koşulu bulunmamaktadır. Yani arazi koşullarına ve çevrenin hava koşullarına göre gerektiği yapılarda bu bölüm inşaat sırasında kullanılabilir. 

Yapılarda zemin seviyesinde önemli bir kısım oluşturan subasman doğru inşa edilmiş ise yapı yüksek bir dayanıklılık kazanırken, nem ve su gibi faktörlerden etkilenmeden uzun ömürlü bir kullanım sağlar. Günümüzde betonarme yapılarda temel betonunun atılması sonrasında bu bölüm ayrı bir şekilde hazırlanabildiği gibi prefabrik yapıların herhangi bir bölgeye yerleştirilmesinde dahi arazi üzerinde böyle bir çalışma yapılması ile büyük bir avantaj elde edilebilmektedir. Üstelik hem müstakil yapılarda hem apartmanlarda subasman bulunması tercih edilebilir. 

Ana işlevi ile birlikte subasman ne demek sorusu için verilen cevaptan anlaşılabileceği üzere bu yapı kısmının temel görevi yapıyı korumaktır. Çünkü bir yapının en önemli kısımlarından biri temel olmak ile birlikte özellikle su baskın risklerinin bulunduğu ve aşırı yağışlı bölgelerde temelin ve taşıyıcı parçaların nem ya da su gibi faktörlerden olabildiğince korunması ihtiyacı yer alır. Subasman ise yapıya dayanıklılık kazandırarak, bir nevi su yalıtımı oluştururken; özellikle alt katları ve bodrum katları korumayı sağlar. 

Subasman bir yapıda inşa edildiğinde yapı betonarme, prefabrik veya ahşap gibi hangi çeşit olursa olsun aşağıdaki farklı işlevleri de yerine getirmesi mümkündür. 

• İklim koşullarının sert olduğu bölgelerde don, aşırı nem ve çürüme faktörlerine karşı yapının temelini ve genelini korur. 

• Çok yağışlı bölgelerde bina zemin yüksekliğini toprak üzerine çıkarması vasıtasıyla su baskınlarına karşı koruma sağlar. 

• Yapılarda alt kısımda bir yalıtım oluşturarak sıcaklık kontrolü ve bu bağlamda verimli enerji kullanımına yardımcı olur. 

• Dış faktörlerden korunan yapılarda binanın ömrünün daha uzun olması ve güvenilir hale gelmesi sağlanır. 

• Yalıtım işlevi gösteren subasman yapılarda suyun zemin duvarlarına işlemesini engelleyebilir. Yapı içerisinde su sızmaması nem sorunlarını engelleyebilir. 

• Yapılarda daha yüksek bir zemin ile koruma oluşturabilir.

• Özellikle mimari açıdan üzerinde yapılan kaplamalar ile yapıya görsel zevklilik kazandırabilir. 

• Yapıların zemin katlarını dış faktörlere karşı koruyarak daha yaşanılabilir bir hale getirebilir.

Uygulama türüne bağlı olarak örneğin betonarme yapılarda subasman inşa edilecekse öncelikle zemin hazırlığı yapmak gerekir. Temel için oluşturulan kaide üzerinde düzgün bir temizlik yapılır. Subasman için dayanıklı ve su yalıtımı sağlayan malzemeler kullanılabilirken, genellikle beton dökülmesi de tercih edilir. Temiz bir yüzey üzerinde beton dökülerek çatlak veya bozukluk olmadan düz bir yüzey sağlanır. 

Subasman özellikle apartmanlarda temelden sonra inşa edilen bir uygulama da oluştururken, temel inşası bittikten sonra önceden belirlenen bir yükseklik ile perde duvar şeklinde yapıya eklenir. Bazı yapılarda temelin üst kısmı ile zemin arasında bulunan boşlukta dolgu işlemi gerçekleştirilerek bu yalıtım oluşturulur. Su yalıtımı gerçekleştirmek açısından da yapılan uygulama su yalıtım malzemeleri ile kaplanabilir ve dolgu malzemeleri ile sıkıştırma sağlanabilir. 

Subasman üst kısmında hasır gibi malzemeler ile kaplanarak yeniden harç sıva uygulaması gerçekleştirilirken son noktada boya veya taş kaplama gibi bir malzeme ile estetik bir kaplama ve aynı zamanda koruma oluşturulabilir. Köşe ve kenarlarda koruyucu parçalar ile su sızması ve hasar ihtimalleri engellenirken, son noktada iyice kuruması ve ileride de bakım yapılarak uzun ömürlü bir hale getirilmesi gerekir. Ayrıca prefabrik yapılar kullanılan alanlarda da yine zemin hazırlığı dolgu ve yalıtım gibi işlemler ile su basman hazırlanır. 

Yapılarda subasman kotu belirleyebilmek açısından yapı ruhsat sahiplerinin belediye ile görüşmesi ve kotlandırma işlemi talebinde bulunması gerekmektedir. Kot, imar yönetmeliği göz önünde bulundurularak bir hesaplama ile ortaya koyulur. Temel olarak hesaplamada öncelikle yol referansı göz önünde bulundurulurken, yol hizasına göre en yüksek kaldırım seviyesi hesaba katılır. Hatta yapılardaki merdiven seviyesi de göz önünde tutulur. 

Yapılarda subasman kotu tespit edilirken, arazi gözden geçirilerek zemin özellikleri hesaba katılır ve taşıma kapasitesi ile bölgenin su seviyesi incelenir. Bazı yapılarda birden fazla bina aynı arazi üzerinde inşa edilebileceği için buna göre de kot hesaplama sağlanır. Çevrede bulunan parseller, yeşil alanlar veya binalar ile yollar ve hatta özel bir şekilde bölgenin yol projelerinin tamamlanması gibi faktörlere göre belirlemeler gerçekleştirilir. 

İdeal bir şekilde subasman ortalama 50-80 cm aralığında ölçülerek yapılabilir. Ancak bu ölçü sabit olmamak ile birlikte bulunduğunuz bölgenin çevresel faktörlerine göre farklı bir ölçü ile uygulama yapılması imkanı da bulunmaktadır. Subasman kalınlığı tespit etme açısından da su yükselti riski göz önünde tutulur. Ayrıca subasman nedir noktasında hava faktörlerinden koruma bölmesi olarak ifade edildiği için bölgenin koşullarına göre nasıl bir koruma oluşturacağı hesaba katılarak yerel yönetimler bu belirlemeleri sağlayabilir.

Yapıların zemin katını ve temelini yağmur ya da nem gibi dış faktörlerden korumayı sağlar. 

Ortalama 50-80 cm aralığında olması mümkünken bazen 1 metreyi dahi aşabilir. 

Ülkemizdeki yapılarda bir mecburiyet olmamak ile birlikte yapının çevresine ve ihtiyaçlara göre bazen yapılması zorunluluk olarak da görülebilir.