Son yıllarda kiracılar ile mülk sahipleri arasındaki anlaşmada gelir oranlarının gizlenmesi gibi amaçlar ile kiranın elden ödenmesi tercihi çok görülmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) ise kayıt dışı ekonomi ile mücadele gerçekleştirirken bu konuya aşırı derecede önem vermekte ve kirayı elden almanın cezası çok yüksek bir rakam ile uygulanmaktadır. Bu rakam için her yıl yeni bir oran açıklanırken, 2025 yılında da güncel bir ceza baremi bulunmaktadır.
Gelir saklamak devletten vergi kaçırmak anlamına da gelirken, özellikle mülk sahipleri kira gelirlerinin tespit edilmemesi için banka hesaplarına para yatırılması yerine kirayı elden almayı seçebilmektedir. Bu durum denetimler sonucunda tespit edildiğinde her yıl olduğu gibi 2025 yılında da kirayı elden almanın cezası gayet yüksek bir rakam ile karşınıza çıkabilir. Elden yapılan tahsilatlarda en önemli ceza türü özel usulsüzlük cezası olurken, bu durum sadece mülk sahiplerini değil kiracıları da ilgilendirmektedir.
Kirayı Elden Almanın Cezası Nedir?
Kira ödemelerinde her yıl yeni düzenlemeler gerçekleştirilirken, son olarak kirayı elden almanın cezası açısından mülk sahiplerine para cezası uygulaması başlatılmıştır.
Örnek olarak bir gayrimenkul sahibi evini 15.000 ₺ bedel ile kiraya veriyorsa, bu kiralamada kiracı aylık kira bedelini elden ödediğinde bu durum tespit edilirse para cezası ile karşılaşır. Ceza oranı kira bedelinin %10'u şeklinde tespit edilirken, bu durumda kiracının ödeyeceği ceza bedeli 1500 ₺ olacaktır. Fakat alt limit 5000 ₺ olduğu için ödenmesi gereken ceza net olarak 5.000 ₺ şeklinde kiracıya yansıyacaktır. Benzer bir durum kirayı eldenalan ev sahibi için de uygulanırken, aynı oran ev sahibine de yansıtılıp 5000 ₺ ceza ödeme zorunda kalacaktır.
Geçtiğimiz yıl içerisinde yapılan düzenlemeler ile birlikte kirayı elden almanın cezası net bir şekilde belirlenirken, tarafların durumuna bağlı olarak ceza oranları değişiklik gösterebilmektedir. Bu açıdan ceza oranları aşağıdaki listede kiracı ve mülk sahiplerinin durumlarına göre açıklanmıştır.
- Serbest meslek erbapları ve 1. sınıf tüccarlar minimum 20.000 ₺
- 2. sınıf tüccarlar ve çiftçi ya da basit usul esnaflar minimum 10.000 ₺
- Geriye kalan tüm mükellefler ise minimum 5000 ₺
Elden kira alma cezası %10 oran ile tespit edilse de en üst sınıfta bulunan 1. sınıf tüccarlar dahi bir takvim yılı içerisinde maksimum 20 milyon ₺ cezai bedel ile karşılaşabilir. Üstelik bu ceza hesaplamalarında ayrıntılı bir durum olarak eğer aylık kira bedelinin yüzde 10'u 5.000 ₺'yi geçmiyorsa, minimum bedel olan 5000 ₺'den ceza ödenir. Ancak aylık kira örnek olarak 200 bin ₺ ise 20.000 ₺ ceza ile karşılaşılır.
Farklı bir durumda ise örneğin 40.000 ₺ aylık kira bedeli bulunan bir evde kiracı her ay 25.000 ₺'yi banka hesabı üzerinden havale ile vekalan 15.000 ₺'yi ise elden ödüyorsa, ceza hesaplaması elden ödenen rakam üzerinden gerçekleştirilir. Yani sadece 15.000 ₺ kısım için %10 üzerinden ceza hesabı yapılır ve yine alt limit olan 5.000 ₺ ile kirayı elden almanın cezası ödenir.
Kira Neden Elden Ödenmez?
Hem kiracı hem de mülk sahibi açısından kiranın elden ödenmesi önemli riskler ortaya çıkarabilmektedir. Özellikle cezai işlem ile karşılaşılması, yasal problemler ve vergi kaçakçılığı gibi risk faktörleri yer almaktadır.
Temel olarak ev sahipleri kiracıları ile yaptıkları anlaşmalarda kiracının eve girişi ile birlikte bir kira sözleşmesi imzalar. Bu sözleşme üzerinde kiranın nasıl ödeneceği, ödeme yapılırken hangi banka hesabına ödemenin aktarılacağı ve hangi tarihlerde ödemenin yapılacağı ifade edilir. Mevcutta kiralanan bir gayrimenkul için kira bedeli ve bu bedelin ödenme şekli tarafların karşılıklı rızası ile belirlense de vergi kaçakçılığı gibi problemlere karşı artık kira gelirlerinin mülk sahibinin banka hesabına ödenmesi gerekliliği ortaya koyulmuştur.
Son yasal düzenlemeler ile birlikte 2024 yılında alınan kararlarda kira ödemelerinin bir banka hesabına veya PTT hesaplarına yatırılması mecburiyeti getirilmiştir. Çünkü aksi takdirde özel usulsüzlük cezası ile karşılaşılırken, vergi kaçakçılığı gerçekleştirildiği tespitedilerek ceza uygulaması bulunmaktadır. Üstelik kiracı açısından da elden ödeme yapıldığında ödeme için bir makbuz da alınmıyorsa, herhangi bir ispat bulunmadığı için ilerleyen süreçte bir dava ile karşılaşılırsa ödemelerin ispatı mümkün olmayabilir.
Elden Kira Ödemesi Nasıl İspat Edilebilir?
Elden kira ödemesi yapıldığında kirayı elden almanın cezası ile karşılaşılması bir yana ilerleyen dönemlerde dava süreci yaşanırsa, ispat yükümlülüğü kiracıya ait olur. Bu durumda kiracı bir makbuz alma, tutanak tutma, tanık beyanı gibi ispat yollarını tercih etmek zorunda kalacaktır.
Kirayı elden almanın cezası ile karşılaşan ev sahibi cezai işlem nedeni ile ödediği rakam sonrasında halen banka hesabı ibraz etme gibi bir yola gitmiyorsa, kiracının bu durumda ısrarcı olması ve gerekirse ev sahibinin bu tutumunu yetkili mercilere bildirmesi gerekir. Ancak bu süreçte kiralık konutta veya iş yerinde varlığını sürdürdüğü için her kira bedeli karşısında bir makbuz alabilir, bir imzalı tutanak ile kira ödeyebilir, ödeme sırasında yanında bir tanık bulundurabilir veya hepsini bir arada ispat için kullanabilir.
Kira ödemelerinde ödemenin banka üzerinden yapılması hem güvenilir bir şekilde ödemenin aktarılması hem ispat yükümlülüğünün pratik bir hale gelmesi hem de vergi kaçakçılığı gibi risklerden kaçınılması avantajı sağlar. Ancak günümüzde birçok kişi yüksek vergi oranlarından kaçınmaya çalışmak için elden kira almayı da tercih edebilmektedir. Bu durumda kirayı elden almanın cezası kiracılar tarafından da ifade edilerek ev sahipleri ile anlaşma yapılmalı ve bu yöntemden uzak durarak güvenilir yöntem tercih edilmelidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Ev sahibi kirayı elden alırsa ceza alır mı?
Hem kiracı hem de ev sahibi böyle bir durumda özel usulsüzlük cezası ile karşılaşır.
Ev sahibi kirayı elden istiyorsa ne yapılmalıdır?
Kira ödemesi sırasında mutlak şekilde bir makbuz tanzimi talep edilmeli ve ödeme belgelendirilmelidir.
Elden kira almanın cezası nedir?
Tarafların meslek ve gelir türleri değişiklik oluştursa da minimum 5.000 ₺ cezai işlem rakamı ile karşılaşılabilir.
