Arsa, üzerinde imar planı oluşturulmuş ve yapılaşma gerçekleştirilebilecek toprak parçası anlamına gelirken; bir taşınmaz olması bağlamında da arsa vergisi ödemesi yapılmasını zorunlu hale getirir. Arsa için talep edilen vergi ise tıpkı tüm taşınmazlarda olduğu gibi emlak vergisi şeklinde ifade edilir. Bu anlamda da ödemenin yılın belirlenen dönemlerinde belirlenen şekillerde yapılması mecburiyeti yer alır.
Arsa vergisi taşınmazlar için belirlenmiş emlak vergisi çeşitleri içerisinde yer alan bir taşınmaz emlak vergisidir. Çünkü ülkemiz sınırları içerisinde sahip olduğunuz konut, ticarethane, arsa veya müstakil konut gibi herhangi bir gayrimenkul türünde sizden yıllık olarak bir vergi talep edilir. Bu verginin belirlenmesinde de 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu maddelerinden yararlanılır.
Arsa Vergisi Nedir?
Arsa vergisi, bireylerin veya tüzel kişiliklerin sahip oldukları arsa tipi gayrimenkuller açısından devlet tarafından talep edilen vergi çeşididir. Bu vergi arsanın birçok değişen özelliğine ve bulunduğu konuma göre hesaplanarak tahsil edilir.
Türkiye sınırları dahilinde 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu çerçevesinde bireylerin veya tüzel kişiliklerin yani şahısların veya şirket, kurum ve firmaların bir arsaya sahip olması durumunda her yıl belirli dönemlerde emlak vergisi ödemesi mecburiyeti bulunmaktadır. Bu vergi arsa için ödendiği durumda da arsa vergisi olarak ifade edilebilir. Taşınmazın devlet nezdinde kişi veya tüzel kişiliğe ait olması ile birlikte bir kazanç imkanı ortaya koyabilmesi ve özel mülkiyet oluşturması nedeni ile devletin bu durumdan gelir elde edebilmesi açısından vergi talebi yer alır.
Özel veya tüzel kişilikler bir arsa sahibi olduklarında günümüzde otomatik bir şekilde işlem yapılabilse de tapu taşınmaz beyanı vermeleri de gerekir. Çünkü bu sayede vergi hesaplamaları gerçekleştirilir ve mülk sahibi için artık arsa değerine ve koşullarına bağlı olarak vergi talebinde bulunulur. Bir arsa sahibi olduğunuzda da taşınmaz için beyan gerçekleştirirken, aşağıda sayılan evraklar ile e-devlet üzerinden ya da yerel yönetimlere başvurarak işlem yapabilirsiniz.
- Arsa sahibi bireylerin nüfus cüzdanlarının fotokopisi veya tüzel kişiliklerin şirket evrakları ve yetkili kişinin imza sirküsü
- Arsa üzerinde bir yapı bulunuyorsa yapı kullanım izin belgesi
- Arsada bir yapı bulunuyorsa bina ruhsatı
- Beyanname için hazırlanmış emlak bildirim formu
Arsa Vergisi Ne Kadar Çıkar?
Arsa tipindeki taşınmazlar için vergi hesaplamaları arsanın bulunduğu ilçe belediyelerine bağlı olarak gerçekleştirilir. Bu noktada gayrimenkulün rayiç bedeli, şehrin büyüklüğü, metrekare için belirlenen birim değerler gibi birçok kriter göz önünde tutulur.
Arsa vergisi bir emlak vergisi anlamına gelirken, hesaplamada taşınmazın türü arsa olarak geçer ve bu arsanın bulunduğu şehre göre vergi hesaplaması değişik rakamlar ile sağlanabilir. Ödenmesi gereken vergi bedeli, özellikle taşınmazın satışının yapılması gibi noktalarda da kullanılan şekilde benzer olarak belediyeden alınmış rayiç bedel üzerinden sağlanır. Yüzdelik dilimi açısından Türkiye'de arsalarda emlak vergisi oranı binde 3 olarak hesaplanmaktadır.
81 vilayete ayrılmış olan Türkiye'de küçük şehirler ile büyük şehirler arasında vergi hesaplamalarında büyük bir farklılık yer alabilmektedir. Örneğin; arsanın Niğde merkez ilçe sınırlarında olması ile İstanbul'un Şişli ilçesi sınırlarında olması açısından kullanılabilirliği, değeri, çevre özellikleri, konumu ve imar avantajları noktasında büyük bir farklılık bulunmaktadır. Bu farklılık arsanın sahibine sağladığı avantajlar, arsanın yatırım değeri, arsanın satış gibi durumlarda ortaya koyacağı karlılık gibi ayrıntılar bağlamında arsa vergisi açısından da yükseliş ortaya çıkarabilmektedir.
Örnek bir hesaplama gerçekleştirilmesi gerekirse, rayiç bedel göz önünde tutularak arsa vergisi hesabı yapıldığı bilinerek işleme başlanır. Örneğin; Antalya'nın Serik ilçesinde 10.000 m2 bir arsanız bulunuyorsa, bu arsa için yasal olarak vergi oranı binde 3 şeklinde açıklanmıştır. Bu durumda yerel yönetim arsanız için rayiç bedelini m2 başına 260 ₺ şeklinde belirlemiş olabilir. Yani 10.000 m2 arsanız 2 milyon 600 bin ₺ rayiç bedel ortaya koyacaktır. Rayiç bedele göre de binde 3 vergi ödenmesi icap ederken, (2.600.000/1000) x 3 işlemi sayesinde 7.800 ₺ vergi miktarı ortaya çıkacaktır.
Arsa Vergisi Ne Zaman Ödenir?
Türkiye'de vergi hesaplamaları her yıl başında yerel yönetimler tarafından gerçekleştirilir ve tahakkuk edilen vergilerin ödemeleri yılda 2 dönem şeklinde bahar ve sonbahar döneminde sağlanır.
Emlak vergisi vasfına sahip olan arsa vergisi yine belirtilen yöntem ile şehirlerin boyutlarına ve arsanın özelliklerine göre farklı bir rakam ortaya çıkaracak şekilde hesap edilir. Sonrasında yasa çerçevesinde yerel yönetimler bu hesabın çıkardığı rakamları, arsa sahiplerinin hesabına tahakkuk ederken; borçlu duruma düşürülür. Her yıl içerisinde de ilk taksit bahar döneminde ikinci taksit güz döneminde olacak şekilde vergi ödemeleri 2 dönemde gerçekleştirilir.
Arsa sahipleri arsa vergisi için ödemelerini ilk taksit açısından 1 Mart-31 Mayıs arasında gerçekleştirme hakkına sahiptir. İkinci taksit ödemeleri ise genellikle her yılın güz döneminde Kasım ayı içerisinde tahsil edilmektedir. Ancak gayrimenkul sahipleri borç ödemelerini erken vadede gerçekleştirme şansına da sahip olurken; 1 Mart ile 31 Mayıs arasındaki ilk taksit vadesi süresi içerisinde tüm borçlarını tek bir seferde ödeyerek güz dönemi taksitlerini de kapatabilirler. Belirtilen tarihler arasında son güne kadar herhangi bir gecikme zammı ya da ceza ile karşılaşılmadan ödeme yapılması mümkündür.
Arsa vergisi ödemesi gerçekleştirildikten sonra belediye veznelerinden yapılan ödemelerde direkt olarak makbuz teslimi gerçekleştirilirken, internet üzerinden yapılan ödemelerde ise dijital makbuz alınarak yazıcı çıktısı temin edilebilir. Çünkü her ne kadar günümüzde dijital ortamda vergi ödemeleri kolaylıkla tespit edilip kanıtlansa da ilerleyen dönemde ödeme ile ilgili karşılaşabileceğiniz herhangi bir sıkıntıda verginizi zamanında ödediğinizi bu makbuz sayesinde kanıtlama imkânınız yer alacaktır.
Arsa Vergisi Nasıl Ödenir?
Vergi ödemeleri hesaplama gerçekleştiren belediye tarafından tahsil edilir ve ödemenin gerçekleştirilmesi için belediye veznelerine başvurulması veya belediyenin web sayfasının kullanılması gerekir.
Arsa vergisi ödemeleri gerçekleştirilmesi için öncelikle yılbaşının beklenmesi ve vergi hesaplamalarının her yıl yeniden yapılması gerekir. Bu sayede 1 Mart tarihi ile birlikte ödeme vadesi başlayacak şekilde vergi belirlenir. İlk taksit veya her iki taksit bir arada olacak şekilde ya da Kasım ayında ikinci taksit olacak şekilde vergi ödemeleri yapılırken, arsanın bağlı bulunduğu ilçe belediyesine vergi ödemesi yapılır. İlk yöntemde direkt olarak belediye veznelerine başvurarak sadece vatandaşlık numaranız ile vergi borcunuzu ödemek istediğinizi belirtmeniz yeterli olacaktır.
Günümüzde resmi işlemlerin tamamında kolaylık oluşturulabilmesi açısından e-devlet sistemi kullandırırken, yine e-devlet sistemi üzerinde ve belediyelerin sahip olduğu web sayfalarının online ödeme bölümleri içerisinde de vergi ödemeleri yapılabilmektedir. Her belediyede vergi mükellefi konumunda bulunan kişiler ve tüzel kişilikler vatandaşlık numaraları veya vergi numaraları sayesinde online sistemde öncelikle tahakkuk edilen borç miktarını sorgulayabilir ve sonrasında da aynı şekilde sistem üzerinde vergi ödemelerini gerçekleştirebilir. Ödemeler hem belediye veznelerinde hem de internet sayfaları üzerinde banka kartları, kredi kartları veya EFT havale yöntemi ile ve veznelerde de peşin olarak sağlanabilir.
Arsa Vergisi Ödenmez İse Ne Olur?
Mükellefin, adına tahsil edilen 1 yıl içerisindeki iki taksit arsa vergisi ödemesini vadesi dolmadan yapması mecburiyeti yer alırken, her dönemde ödenmeyen taksit için gecikme zammı ile karşılaşılır.
Vergi borçları belediyelerin vatandaşa vereceği hizmet için gelir kaynaklarından birini oluşturur. Bu neden ile yıllık 2 taksit halinde belirlenen vergilerin arsa sahiplerinden tam döneminde tahsil edilmesi gerekir. Bahar ve güz döneminde ödenmesi gereken vergi borçları zamanında ödenmez ise 2025 yılı dahilinde %3,5 gecikme faizi tutarı ile karşılaşılabilir. Üstelik bu faiz ödemenin geciktirildiği her ay birleşik şekilde uygulanırken, borçlar ödenmediği sürece artış ile karşılaşılır.
Eğer vergi borcunun ödenmemesi durumunda gecikme zammı ile karşılaşılırsa, sonrasında ise aşağıdaki aşamalar ile sistem işleyişi devam eder.
- Ödenmeyen ilk taksit ile birlikte vadesi geçen borç için gecikme faizi işlemeye başlar. %3,5 civarında belirlenen bu faiz aylık olarak uygulanır.
- Borçlar uzun bir süre ödenmediği durumda da belediye resmi takip başlatabilir.
- Resmi takip sürecinde yerel yönetim posta veya tebligat vasıtasıyla size bir ödeme emri gönderecektir.
- Ödeme emrine zamanında yanıt verilmediğinde yerel yönetim e-haciz uygulama hakkına sahip olurken, banka hesaplarında ya da şahsi mal varlıklarında blokaj ve haciz başlayabilir.
- Vergi borçları ödenmediği için sicile işlem gerçekleştirilirken, e-devlette taşınmaz borçlu görünür ve alım/satım gibi işlemlerde problem yaşanabilir.
- Vergi borcu bulunan taşınmazlarda satış yapılması tapu dairesi tarafından kabul edilmez.
Arsa vergisi Türkiye sınırlarında sahip olduğunuz arsa tipinde bir taşınmazın sorumluluğunu üstlenmeniz ve bulunduğunuz yerel yönetime karşı bu konuda mükellef olduğunuz borç anlamına gelir. Bu borç döneminde ödenmelidir ve sadece sosyal güvencesi bulunmayan ya da gelir seviyesi yeterli olmayan kişilerden vergi ödemesi alınmaması gibi nadir istisnalar bulunmaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Arsa vergisi ne kadar hesaplanır?
Ülkemiz sınırlarında bir emlak vergisi türü olan bu vergi türünde genel olarak binde 3 ile vergi hesaplaması yapılır. Ancak arsa büyük bir şehirde bulunduğunda oran yükselebilir.
Arsa için vergi ödenmesi var mıdır?
Arsalar için de tıpkı diğer gayrimenkuller için vergi ödemesi yapılırken, ticari sınıfta veya turistik noktada bulunan arsalar için indirim bulunabilmektedir.
