Depreme Dayanıklı Ev Ararken Bunlara Dikkat Edin

Türkiye toprakları tarih içerisinde olduğu gibi günümüzde yakın geçmişte de yaşanan depremleri unutmamak gereken ülkelerden birisidir. Depremin bu ülkenin gerçeklerinden biri olduğunu hesaba katarak özellikle yapılaşmada depreme dayanıklı ev kavramını çok güçlü bir şekilde oturtmak gerekmektedir. Elbette bu mantığa yapıcıların öncelikle ulaşması gerekirken, ülkemizin her vatandaşı da ikamet edecek veya yatırım yapacak bir konut ararken depreme dayanıklılığa önem vermelidir. 

Konutlarda deprem dayanıklılığı sadece birkaç saniye dahi sürebilen deprem afetinde beklenmeyen büyük yıkımlar ve bunların getirebileceği ağır sonuçlar ile karşılaşmayı engelleyebilir. Hangi şehirde olursa olsun depreme dayanıklı ev elbette öncelikle can kaybının engellenebilmesini ve yaşamın güvenli şekilde sürdürülmesini sağlar. Üstelik yıllar boyunca birikimlerinizi bir araya getireceğiniz konut yatırımlarında ve ikamet yatırımlarında finans güvenliği elde edildiği gibi uzun vadede de yatırımlara güven sunma avantajı elde edilir. Kentsel dönüşüm de bu açıdan önemli bir diğer konu. Hazırsanız depreme en dayanıklı evler hangileri sorusunun cevabıyla başlayalım.

Depremi En Dayanıklı Evler Hangileridir? 

Depreme dayanıklı ev tanımının yapılabilmesi için öncelikle yapının temelinde yalıtımlı veya radyan temel bulunması ya da inşaatı sırasında dayanıklı bir malzeme kullanılması gerekir. Yani iyi yapılaşma ve yapının malzemesinin kalitesi taş, çelik, betonarme ve ahşap gibi hangi türde olursa olsun dayanıklı bir evi ortaya çıkarır.

Günümüzde dünyanın Japonya gibi sayılı ülkeleri bilindiği üzere yıllar boyunca deprem ile mücadele etmiş ve günümüzde depreme karşı dayanıklı yapılar ortaya koymayı başarmıştır. Bu anlamda depreme dayanıklı ev için özellikle temel inşaatının çok önemli olduğu ön plana çıkmış ve aşağıda bahsedilebilecek iki önemli temel türü dayanıklılık için kullanılmaya başlanmıştır. 

• İzolatörlü temeller son yıllarda Türkiye'de özellikle 6 Şubat depremi gibi felaketler sonrasında çok sık adı anılan bir sistem haline gelmiştir. Bu sistemde temele bağlantı gerçekleştirilen en alttaki kolonların alt kısımlarına, orta kısımlarına ve üst kısımlarına deprem yalıtım malzemeleri yerleştirilmektedir. Yalıtım malzemeleri sismik izolatör şeklinde de ifade edilirken, olası bir deprem afetinde zemindeki titreşimleri yapının üst taraflarına çok düşük bir düzeyde ulaştırmaktadır. Yani depremin yapının taşıyıcı elemanlarını olabildiğince az etkilemesi ve afetten çok yüksek ihtimal ile sağlam çıkılmasını sağlamaktadır. 
• Radyan temel yine deprem açısından büyük bir avantaj sağlarken, binanın yükünü dağıtırken zeminde çok büyük bir denge oluşturur. Bu tip binalarda afet sırasında temel, bina ile beraber hareket eder ve binanın yıkılma ihtimali azalır. Hatta sadece yıkılma değil taşıyıcıların hasar görmesi ihtimali azaldığı için depreme dayanıklı ev sonucu elde edilir. 

Temel yapısı ile birlikte elbette binalarda deprem dayanıklılığı için her katta ve müstakil yapılarda dahi taşıyıcı kolon ve kirişlerde sağlamlığın ve dürüstlüğün çok önemli bir yeri vardır. Eksik malzeme kullanılmadan temiz ve güvenilir şekilde inşa edilmiş her yapı depreme dayanıklı ev olarak nitelendirilebilir. 

Evimin Depreme Dayanıklı Olduğunu Nasıl Anlarım?

Bir yapının deprem dayanıklılığının bulunup bulunmadığını anlamanın en önemli yolu, bir uzman danışmanlığı ile birlikte binanın yaşı, taşıyıcı ekipmanlar kontrolü, proje kontrolü ve nem kontrolü gibi işlemlerin gerçekleştirilmesidir. Çünkü değişen aşamalar ile yapılan bu işlemler binanın dayanıklılığını ve deprem risk faktörlerini ortaya çıkarır. 

Güvenilir konumda depreme dayanıklı ev özellikle yapı malzemelerine göre belirli bir yaşı doldurmamış olmalıdır. Genellikle betonarme yapılarda maksimum 50 yaş gibi bir süreden bahsedilirken, binanın inşaat türü gibi ayrıntılara göre bu ömür çok daha uzun bir hale gelebilir. Ayrıca bina hangi türde olursa olsun taşıyıcı kolon ve kirişlerin özellikle iç yapısındaki demir kullanımı ve çimento kalitesi ile dayanıklılık ortaya koyması gerekir. Üstelik yapı hem mimari açıdan hem mühendislik açısından inşaat projesine uygun inşa edilmeli ve nem ya da ısı gibi ayrıntılara karşı iyi bir şekilde yalıtılmış olmalıdır. 

Tüm bu koşullar açısından herhangi bir sıkıntı bulunmasa da bir yapının depreme dayanıklılığında özellikle bulunduğu zemin ve yer aldığı konumun deprem bölgesi olup olmadığı da hesaba katılır. Bazı bölgeler inşaat yapmak için uyumlu olmasa da özellikle dere yatağı gibi nokta konumlarda müteahhitler sadece kar amaçlı inşaat yapabilmektedir. Ancak yine de bu gibi noktalarda dahi çok iyi bir proje ile güvenilir bir uygulama dayanıklı evlerin elde edilmesini sağlayabilir. 

Evim Depreme Dayanıklı Mı Sorgulama 

Evinizin deprem gibi afetlere karşı dayanıklılığı konusunda özellikle oturduğunuz binada daha önceden uzmanlar tarafından yapılan incelemeler ile bir risk raporu hazırlanmış olabilir. Bu noktada çok pratik bir şekilde ikamet ettiğiniz ilçe belediyesi ile görüşerek deprem risk raporu bulunup bulunmadığını öğrenebilir ve eğer rapor bulunmuyorsa, deprem dayanıklılık testini siz yaptırabilirsiniz. 

Temel olarak ise bir yapının deprem dayanıklılığı noktasında güncel durumunu öğrenmenin çok pratik bir yöntemi bulunmaktadır. Özellikle e-devlet web sayfası üzerinden online olarak bir sorgulama yapılması mümkündür. İşlem için aşağıdaki adımları takip ederek sonuca ulaşabilirsiniz. 

• Öncelikle e-devlet web sayfasına vatandaşlık numaranız ve şifreniz ile giriş yapabilirsiniz. 
• Üst kısımdaki arama sekmesi içerisinde AFAD tarafından hizmet verilen “Deprem Riski Sorgulama” aramasını yapabilirsiniz. 
• Açılan sayfa içerisinde adres sorgulama bölgesine oturduğunuz veya durumunu merak ettiğiniz konutun adres bilgilerini girebilirsiniz. 
• Sistem sizden aldığı bilgiler ile birlikte size net bir şekilde deprem riski sorgulama sonuçlarını sunacaktır.

Bir konut yatırımı veya alımı gerçekleştirmek istediğinizde de depreme dayanıklı ev araştırması için bazı özel noktalara dikkat edebilirsiniz. Dayanıklılığı bulunan bir yapı iskan belgesi bulunduğu için kat mülkiyeti alma imkanı elde etmiştir. Binanın inşa edildiği özellikle deprem bölgelerinde büyük bir deprem atlatıp atlatmadığını rahatlıkla gösterebilir. Bu tip bir depremde hasar görüp görmediği de yine bugün e-devlet üzerinde hasar tespit bilgisi ile incelenebilmektedir. Yaptığınız deprem riski sorgulama sonuçları ile bina temel kalitesini, yalıtım kontrolünü ve bulunduğu bölgedeki deprem riski faktörlerini araştırabilirsiniz. Yaptığınız tüm araştırma depreme dayanıklı ev için en iyi sonuca ulaşmanızı ve en doğru alternatifleri güvenilir şekilde elde etmenizi sağlayabilir. 

Müstakil Evler Depreme Dayanıklı Mı?

Türkiye'de özellikle 6 Şubat depremleri sonrasında 11 vilayette yaşanan büyük yıkım ve hasar durumu ardından birçok kişi için müstakil evler daha dayanıklı görülmeye başlanmıştır ve çoğunlukla da kendine ait temeli ile daha sade bu yapılarda deprem dayanıklılığı görülebilmektedir. 

Müstakil ev bir arazi içerisinde genellikle tek veya iki katlı olarak inşa edilen ve temeli yere sağlam bir şekilde oturduğunda deprem gibi afetlere karşı dayanıklılık ortaya koyabilen bir ev yapısıdır. Bugün müstakil ev inşaatı için bilindiği üzere yığma taş, ahşap, çimento, beton, çelik yapılar veya prefabrik sistemler kullanılabilmektedir. Hangi çeşitte olursa olsun müstakil bir yapı özellikle temeli ve taşıyıcıları ile doğru projede inşa edilmişse, depreme dayanıklı ev imkanı ortaya çıkarabilir. 

Mühendislik açısından bakıldığında da zemin yapısı ne olursa olsun ya da bölge deprem riski ortaya koysa da koymasa da özellikle sert ve kaya zeminler tercih edilmesi deprem güvenliği açısından daha sağlam yapılar inşa edilebilmesini sağlar. Bu tip bölgelerde az katsayısına sahip ve rijit yani dirençli tasarlanmış yapılar özellikle apartmanlara göre daha avantajlı bir sonuç ortaya koymaktadır. Genellikle eski tip müstakil evler ve geleneksel evlerin ya da köy evlerinin apartmanlara göre daha dayanıklı olduğu da deprem afetleri sonrasında görülebilmektedir. 

Taş Ev Depreme Dayanıklı Mıdır?

Doğal taş ile inşa edilen evler günümüzdeki bina veya diğer alternatif yapı çeşitlerine karşı uzmanlar tarafından da öngörüldüğü üzere daha dayanıklı bir yapı ortaya koyabilmektedir. 

Taş evler günümüzde çok sık bir şekilde tercih edilen betonarme ve çelik yapılara göre öncelikli olarak doğal bir tarza sahip olmaları ile hem konforlu hem de güvenilir bir sonuç ortaya çıkarabilmektedir. Deprem dayanıklılığı konusunda yapılan birçok farklı inceleme ve bilimsel testler sonucunda taş evlerin en şiddetli depremlerde dahi betonarme ve diğer yapı türlerine göre daha dayanıklı olduğu tespit edilmiştir. Hatta bu noktada depreme dayanıklı ev olarak birçok kentte tarihi bir şekilde inşa edilmiş eski taş evler, kaleler, camiler ve devlet binaları örnek gösterilebilmektedir. 

Günümüzde taş evler bozulmayan mimari yapıları, görsellikleri, turistik özellikleri ve konforlu kullanımları gibi ayrıntıları ile betonarme yapılara göre çok daha değerli bir noktada bulunmaktadır. Hatta her geçen gün değer kazanan bu ev tipi özellikle deprem bölgelerinde son yıllarda daha fazla dikkat çekmeye ve tercih edilmeye de başlanmıştır. Türkiye'nin birçok şehrinde fay hatları üzerinde yaşayan ülke vatandaşlarımız bu ev tipinde yerleşmeyi seçerken, birçok deprem afetini daha az sarsıntı ve risk ile atlatabilmektedirler. 

Prefabrik Ev Depreme Dayanıklı Mıdır?

Depreme dayanıklı bir yapıya sahip olarak yıkılma riski düşük olan ve yıkılsa dahi can kaybı olasılığının daha düşük olduğu ev tipi prefabrik ev olarak görülmektedir. Çünkü prefabrik evler sağlam bir temel üzerinde oturtulduğunda kolaylıkla tek günde dahi inşa edilebilen ve deprem sarsıntılarını sömürerek riski azaltan yapılardır. 

Yakın geçmişte yaşadığımız birçok deprem sonrasında bilindiği üzere prefabrik evler deprem bölgelerinde geçici yerleşim için inşa edilen konutlar olmuştur. Sürekli yerleşimde sağlıklı bir yapıya sahip olmayan bu evler özellikle kış mevsiminde yüksek nem faktörü, ısıtma zorluğu ve iyi bir çatı yalıtımı yapılmadığında yaşam koşullarının zor olması gibi ayrıntılar ile bilinmektedir. Kurulması, yerleşimi ve yaşam koşullarının gündelik olarak oluşturulması pratik olsa da sürekli bir yaşam için bu evler çok sık tercih edilmemektedir. 

Prefabrik evler günümüzde genellikle bahçelerde, ormanlık bölgelerde ve yazlık bölgelerde geçici yerleşim için seçilen evler olarak bu tip bölgelerde de deprem riskine karşı avantajlı kabul edilebilir. Örneğin; sahil kesimlerinde çoğu zaman deprem riski bulunurken, bu tip konumlarda prefabrik evler ile deprem afetlerinde büyük bir can kaybı ya da mal kaybı yaşanmadan afeti atlatmak ve hatta yıkım ile karşılaşmamak mümkün olabilmektedir. 

Çelik Evler Depreme Ne Kadar Dayanıklı?

Çelik gibi çok yüksek sağlamlık ortaya koyan bir malzeme ile birlikte dünyanın birçok ülkesinde deprem dayanıklı ev inşaatları yapıldığı bilinmektedir. Çünkü çelik yapılar çok büyük bir titreşim engelleme özelliği bulunarak, deprem afetlerinde güvenilir ve koruyucu bir yapı sağlayabilmektedir. 

Çelik konstrüksiyon ile inşa edilen tek katlı veya çok katlı yapılar son yıllarda Amerika'dan Japonya'ya veya Türkiye'den Avrupa ülkelerine kadar birçok noktada görülmektedir. Çağdaş deprem yönetmeliği ile uyumlu bir şekilde inşa edilebilen bu yapılar, modern temel çeşitleri ile kolon ve kirişlerinde dahi çelik taşıyıcılar kullanılarak uygulanabilmektedir. Birçok bölgede yapılan bilimsel incelemelerde de bu yapıların deprem dayanıklılığı ortaya koyduğunu göstermektedir. Ancak kullanılan çelik malzemenin yıllara karşı dayanıklı olması ve malzeme kullanımından sakınılmadan kaliteli bir inşaat yapılması önemlidir. 

Çelik evler temelinde yine beton birleşimi ile taşıyıcılarında çeliğin kullanımı bulunan ve diğer inşaat malzemelerinin birleşimi ile yapı elde edilen ev tipidir. Deprem afetlerinde sarsıntıyı daha az hissedebilerek, yıkım ihtimalinin az olduğu bu evler günümüzde özellikle büyük şehirlerde ön plana çıksa da çok yaygın bir hale gelmemiştir. Ancak müstakil bir ev inşaatı ve tek katlı yapılar için önemli bir masraf ile depreme dayanıklı ev uygulamaları için seçilebilmektedir. 

Sıkça Sorulan Sorular 

Hangi ev tipi depreme dayanıklıdır? 

Fazla kata sahip olmayan ve sağlam bir temel ile inşa edilmiş yapılar deprem dayanıklılığı oluşturabilir. 

Ev alırken depreme dayanıklı olduğu nasıl anlaşılabilir? 

E-devlet üzerinden deprem riski sorgulama işlemi yapılabileceği gibi deprem testi uygulaması ile dayanıklılık sonuçları da öğrenilebilir. 

Kaç yıllık ev depreme dayanır? 

Sağlam inşa edilmiş bir ev kaç yıllık olduğundan ziyade güvenilir olması ile depreme dayanıklılık sağlayabilir.