Son yıllarda Türkiye genelinde özellikle yaşanan depremler
sonrasında kentsel dönüşüm en önemli gündemler arasında yer almaya devam
ediyor. Türkiye'nin birçok kentinde yapı sahipleri Kentsel Dönüşüm Kanunu’ndan
yararlanarak, yapılarının riskli durumda bulunursa yenilenmesini talep ediyor.
Bu süreçte de kentsel dönüşüm kiracı
hakları yapılarda kiracı olarak ikamet eden kişilerin ilgilendiği ilk
konuyu oluşturuyor.
Kentsel dönüşümde bir yapı içerisindeki gayrimenkul
sahipleri talep gerçekleştirdiğinde binanın incelenmesi ile birlikte riski yapı
tespiti sağlanabilir. Yapı riskli olarak tespit edildiğinde de bu binanın
yıkılması gerekir. Binanın yıkılması kararı verildiğinde de nasıl ki
gayrimenkul sahipleri belirli haklara sahip oluyorsa, kentsel dönüşüm kiracı
hakları da yer almaktadır.
Bina riskli yapı olarak kabul edilmiş ve alınan karar ile
yıkılması gerekiyorsa, kiracı bu karara itiraz etme hakkına sahip değildir.
Fakat bir bina gayrimenkul sahiplerinin ortak kararı ile yenilenmek
isteniyorsa, yıkılması için işlem başlatıldığında binada bulunan kiracılar
itiraz hakkına sahiptir. Bu durumda kiracılar kira sözleşmesinin bitim tarihi
bağlamında itiraz gerçekleştirebilir.
Kiracı Risk Tespiti Yaptırabilir Mi?
Bir binanın Kentsel Dönüşüm
Kanunu kapsamında risk tespitinden geçirilerek incelenmesi için gayrimenkul
sahiplerinin başvuru yapması gerekir. Yani kentsel dönüşüm kiracı hakları
içerisinde kiracının bir yapıda risk tespiti yaptırma hakkı yer almamaktadır.
Ancak yine de kiracı ikamet ettiği binada bu tür bir durumdan endişe ediyorsa,
Bakanlık tarafından verilmiş özel bir haktan yararlanabilir.
Kentsel dönüşüm kiracı hakları çerçevesinde bir kiracı
ikamet ettiği binada Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İl
Müdürlüklerine başvuru gerçekleştirerek, binanın riskli olmasından
şüphelendiğini belirtebilir. Bu başvuruda ikamet edilen taşınmazın fotoğrafları
ve riskli olduğuna dair farklı deliller bir dilekçeye eklenerek teslim edilir.
Ardından İl Müdürlüğü bu şikayeti değerlendirdiğinde, resen tespit
gerçekleştirirken; bazen de kat maliklerinin kentsel dönüşüm incelemesi
yaptırmasını talep edebilir.
Son yıllarda özellikle İstanbul'da sürekli bir şekilde
gündemde olan Büyük İstanbul Depremi nedeni ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi
tarafından da binalarda hızlı tarama yöntemi kullanılarak test yapılmaktadır.
Bu durumda İstanbul gibi farklı semtlerde de de kentsel dönüşümde kiracının hakları çerçevesinde başvuru yapılarak
binada test yapılması talep edilebilir. Ancak belediye tarafından yapılan test
resmi sonuç doğurmayıp, Bakanlık tarafından da incelenerek doğrulanması
gerekir.
Kentsel Dönüşümde Yeni Yapılarda Kiracının Hakları Nelerdir?
Kentsel dönüşüme tabi tutulmuş yapılarda yıkım sonrası
yeniden inşa edilen bir yapı yer alacaktır. Bu yapı çerçevesinde de kentsel
dönüşüm kiracı hakları merak edilebilir. Fakat yeni inşaat edilecek binada aynı
veya farklı bir katta kiracının tekrardan ev kiralama gibi bir teminat alma
hakkı yoktur. Gayrimenkul sahipleri ile müteahhitler arasında daire paylaşımı
gerçekleştirilirken paylaşım sonrasında müteahhit tarafından satışı
gerçekleştirmek üzere boş kalan daireler açısından kiracılara opsiyonlu satın alma
hakkı sağlanır.
Kentsel Dönüşümde Kiracı Kira Yardımı Nasıl Alabilir?
Kira yardımı, kentsel dönüşümde en önemli konulardan
birisidir ve kira yardımı almak isteyen kiracılar da bu haktan yararlanmak için
başvuru gerçekleştirebilir. Yani kentsel dönüşüm kiracı hakları içerisinde en
önemli haklardan birisi kira yardımıdır. Kiracılar bu haktan yararlanmak için
yaşadığı kentte Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü'ne başvuru
gerçekleştirmelidir.
Başvurular sonrasında binanın bulunduğu kente bağlı olarak
tespit edilmiş miktar ile kira yardımı ödemesi yapılırken, kiracının bu başvuru
sürecinde bazı belgeleri teslim etmesi talep edilir. Ayrıca belgeler
gayrimenkulün bir konut veya iş yeri oluşuna göre değişiklik
göstermektedir.
Eğer kira yardımı talep edecek kiracı bir konutta ikamet ediyorsa, kira yardımı almak için teslim etmesi gereken belgeler şunlar olacaktır:
- Başvuru yapılacak kurumdan alınan başvuru belgesinin
doldurularak hazırlanması
- Kimlik belgesinin aslı ve sureti
- Riskli yapı belirtme belgesinin bir sureti
- Riskli konutta ikamet edildiğini gösteren ve nüfus
müdürlüğünden alınmış ıslak imzalı bir belge veya son 3 ay içerisinde kiracı
tarafından ödenmiş doğalgaz, su ya da elektrik faturaları
- Adres ibareli nüfus kayıt örneği
- Ödemeler için kiracının Ziraat ve Halk Bankası'nda açılmış bir hesabı için hesap cüzdanı fotokopisi (verilen belge üzerinde kiracının IBAN numarası ve hesap numarası net bir şekilde görülmelidir)
Eğer kira yardımı talep edecek kiracı bir iş yerinde ikamet ediyorsa, kira yardımı talebi için aşağıdaki belgeleri hazırlayarak teslim etmelidir.
- Başvuru yapılacak kurumdan temin edilen başvuru
belgesi
- Riskli yapı belirten belgenin sureti
- Yeni taşındınız adrese ait vergi levhası
- Kimliğimizin aslı ve sureti
- Riskli bina adresinden alınan vergi levhası
- IBAN numarası ve hesap bilgilerinizi gösteren Ziraat Bankası'nda açılmış hesabınızın hesap cüzdanının fotokopisi
Başvuru ile birlikte kentsel dönüşüm kiracı hakları
çerçevesinde kiracılara kira yardımı 1 defaya mahsus olacak şekilde yapılır.
Çünkü gayrimenkul sahipleri riskli yapılarda 18 ay ve rezerv yapılarda 48 aya
kadar kira yardımı alma hakkına sahip olurken, kiracılar sınırlı ayni hakları
yani oturum hakları sayesinde bir defa ödeme alırlar. Bu ödemenin miktarı da
her ile ve konutun türüne göre değişim gösterir.
Kentsel Dönüşünde Kiracı Kredi Desteği Alabilir Mi?
Minimum 1 yıl boyunca riskli bir yapıda oturmuş kiracı ya da
bu tür bir yapıda ikamet etme şartı ile sınırlı ayni hak sahipleri yine kentsel
dönüşüm kiracı hakları çerçevesinde kredi desteğinden yararlanabilir. Faiz
destekli kredi imkanı çerçevesinde her yıl belirlenen rakamlar ile Bakanlık
tarafından yeni ev alınabilmesi için kredi desteği sağlanmaktadır.
Kentsel dönüşüm son yıllarda sürekli bir şekilde değişen
maddeler ile çok kapsamlı ve önemli bir yasa haline gelmiştir. Yasa
çerçevesinde özellikle kentsel dönüşüm kiracı hakları gayrimenkullerde kiracı
konumda ikamet eden sakinler için bazen zorlayıcı bazen de avantajlı
olabilmektedir. Bu durumda risk almadan daha güvenilir bir şekilde yeni bir
ikamete ulaşabilmek açısından Premar Gayrimenkul Danışmanlığı olarak sizlere
sunduğumuz hizmetlerden yararlanabilirsiniz.
