Emlak sektörü, çok geniş ve çok köklü bir sektör olmak ile
birlikte çalışma hayatı içerisinde kendine ait bir jargon oluşturmuştur. Bu
jargon ile birlikte sektör temsilcileri, çalışanları ve sektör ile yakından
ilgili olan kişilerin sıklıkla kullandıkları emlak terimleri yer almaktadır. Bu terimler halk arasında bazen
bilinmeyen ve anlaşılmayan bir yapıya sahip olabileceği için bu içerik
dahilinde birçoğunun tanımı ve karşılığını bulmanız sağlanmıştır.
Emlak terimleri ve anlamları
Günümüze kadar gayrimenkul sektörü içerisinde her zaman
kullanılmış ve halen kullanılmaya devam eden emlak terimleri açısından
özellikle birçok kişinin aklına öncelikli olarak alım, kiralama, satım,
depozito ve komisyon gibi kavramlar gelebilir. Ancak aşağıdaki liste içerisinde
belki de bugüne kadar duymadığınız ya da çok sık duyduğunuz ama anlamını tam
bilmediğiniz birçok terim ile de karşılaşabilirsiniz.
- Parsel gayrimenkul piyasasında sınırları önceden tespit
edilmiş ve imar kanununa göre belirlenmiş toprak parçasını ifade eder.
Parsel ister tek bir kişiye ister onlarca hissedara ait olabilir ve tapu
kayıtlarında parsel numarası her zaman yer alır.
- Parsellerin birleşmesi ile
oluşan ve etrafında sokak ya da cadde gibi sınırlar bulunan geniş toprak
parçalarına ise ada adı
verilir. Her parsel bir ada içerisinde yer alır ve özellikle arsa ya da
arazi gibi gayrimenkul alışverişlerinde tapuda ada numarası ayrıntısı da
önem arz eder.
- Pafta ise çok büyük ölçekli bir alanın haritası ya da imar
planının anlaşılması için verilen bir numarayı ifade ederken, özellikle
imar planlarında parsel ve ada numaraları ile birlikte verilir.
- Parsel, ada ve pafta gibi
bilgilerin tapu üzerinde kaydedilmesi ve bu bilgiler için resmi organların
arazi belirlemeleri yaparak tapu kaydı oluşturması işlemleri ise kadastro sayesinde sağlanır.
Örneğin; arazinin değeri için mali
kadastro yapılırken, hukuki özellikleri açısından hukuki kadastro ve sınır ya da şekli açısından geometrik kadastro gibi alanlar
yer alır.
- Emlak terimleri içerisinde
alım, satım ve kiralamada en fazla kullanılan kavramlardan birisi ise kapora olarak bilinir. Örneğin;
bir gayrimenkulün belirli bir süre elde tutularak kiraya verilmemesi ya da
satılmaması için gayrimenkul danışmanlarına ve emlakçılara verilen güvence
anlamına gelir. Alış işlemi iptal edildiğinde kapora yandığı gibi
satıcının satmaktan ya da kiralamaktan vazgeçmesinde ise kapora ödenen
kişiye tekrar geri ödenir.
- Depozito
yine özellikle gayrimenkulleri kiralarken yıllar içerisinde
karşılaşabileceği zarara karşı bir güvence olarak maksimum 3 aylık kira
bedeli şeklinde talep edilen güvence miktarıdır.
- Rayiç
bedel bir gayrimenkulün bulunduğu coğrafyadaki güncel boyutlarına
bağlı bedelini ifade eder ve yerel yönetimlerden talep edilerek tapu
işlemlerinde vergilendirme ve harç işlemleri için kullanılır.
- Yapılarda kullanılan kat mülkiyeti bağımsız bölümler
üzerindeki mülkiyeti ifade ederken, bir tapu türüdür ve iskan alınan
yapılarda sağlanır. Benzer şekilde kat
irtifakı ise henüz inşa edilen ya da proje konumundaki
gayrimenkullerde ilk adımda verilen tapu türüdür.
- İskan bir yapının inşa edilmesi sonrasında yerel yönetim
tarafından yapılan tüm incelemeler ile birlikte verilen oturum izni
anlamına gelir.
- Doğal Afetler Sigortası
Kurumu tarafından oluşturulan DASK
poliçeleri ise deprem gibi afetlere karşı yapıları koruyan sigorta
anlamına gelir.
- Muvafakatname bireyin bir tapu üzerindeki haklarını başka bir
birey veya kuruma devretmesi için hazırlanan belgedir.
- Kira stopajı gayrimenkullerde özellikle iş yerlerinde kira
geliri bağlantısında uygulanan vergi kesintisidir.
- Birey veya kurumların bir
gayrimenkule sahip olduktan sonra belediyeye gerçekleştirdikleri gelir
beyanı, emlak beyanı olarak
ifade edilir.
- Bir gayrimenkulün satın
alımı sonrasında ne kadar süre içerisinde kira gelirleri ile kendini
karşılayacağını ifade eden kavram amortisman
olarak bilinir.
- Yapılarda bağımsız bölümler tek başına
kullanılabilecek şekilde yer alan daire veya depo gibi bölümlerdir.
- Tapuda temlik işlemi; kanuni yani vasiyet
gibi bir yol, anlaşma yani rıza ile veya kazaen mahkeme kararı ile bir
gayrimenkulün başka kişiye devredilmesidir.
- İfraz adı verilen kavram ise gayrimenkulün yeniden yerel
yönetim veya tapu müdürlüğü tarafından parsellere ayrılmasıdır.
Emlak ile ilgili terimler nerelerde kullanılır?
Elbette emlak ile
ilgili terimler gayrimenkul sektöründe alım, satım, kiralama ve devir gibi
birçok değişen işlemin gerçekleştirilmesi sırasında kullanılır. Ancak bu
terimler mutlak bir şekilde hukukta tapu dairelerinde yapılan işlemlerde ve
vergilendirme gibi noktalarda da yeri bulunan terimlerdir. Zira emlak sektörü
dahilinde alıcı, satıcı, kiracı ve emlakçı gibi birçok önemli birey ve kurum
yer alsa da sektöre dışarıdan dahil olan banka, tapu dairesi, belediye veya
avukatlar da emlak terimleri ile işlemlerini yürütmektedir.
Hukuki olarak emlak terimleri içerisinde akit terimi alım, satım veya kiralama
gerçekleştirilecek bir gayrimenkul için oluşturulan sözleşme anlamına gelir.
Yasal olarak genellikle avukat desteği ile hazırlanarak noter olayından
geçirilen bir sözleşme yer alır. Emlak
vergisi ise sahip olduğunuz bir gayrimenkulün yerel yönetim tarafından
belirlenen ve talep edilen ödemesi anlamına gelir. Yine yargı açısından
kullanılan emlak terimleri içerisinde de örneğin; intifa hakkı gayrimenkulün mülkiyeti bir kişide bulunsa da farklı
bir birey ya da kurum tarafından bu gayrimenkulden yararlanılması, kullanım
elde edilmesi ve gelir elde edilmesi için yapılan hukuki düzenlemedir.
Çok fazla bilinmeyen emlak terimleri nelerdir?
Bu kısma kadar ifade edilen emlak terimleri gündelik olarak
sektörde ve sektörle ilgili kurumlarda çok sık kullanılan terimlerdir. Ancak
elbette emlak piyasasında örneğin bir evin kiraya verilmesi sırasında kiralayan
ile yapılan görüşmelerde konut özellikleri, konutun yapısı, türü ve
avantaj/dezavantajları gibi konularda birçok değişen terim kullanılır. Örneğin;
apartman aidatı veya yapı ile ilgili balkon, teras, bahçe kullanımı, garaj hak
sahipliği gibi birçok terim ve ipotek gibi kavramlar günlük hayatta da bilinen
kavramlardır.
Sektörde örneğin gayrimenkullerde alım, satım ve kiralama
için danışmanlık hizmeti gerçekleştiren kişiler gayrimenkul
danışmanı olarak bilinirken, verilen hizmetler karşılığında talep
edilen ücret ise komisyon
olarak ifade edilir. Sektörde kiralama için kira sözleşmeleri, alım-satımlar
için akit sözleşmeleri ve verilen emlakçılık yetkisi için de yetki sözleşmeleri
gibi birçok farklı kavram kullanılır.
Gayrimenkul üzerinde bulunan icra veya farklı koşullar için
şerh gibi kavramlar kullanılırken, bu tip kavramlar çok fazla incelendiğinde
yüzlerce terim ile karşılaşmak mümkündür. Değişen birçok farklı emlak terimleri
kullanımı ve anlaşılması açısından profesyonel danışmanlık noktasında Premar
Gayrimenkul Danışmanlığı olarak sunduğumuz hizmetlere başvurulabilir.
